Eko Yapı Dergisi – Örnek Bir Belediye Binası: Küçükçekmece Belediyesi

İşveren: Küçükçekmece Belediyesi
Danışmanlar: Duygu Erten, Turkeco İnşaat, Priedemann Cephe Danışmanlığı, Ekomim Ekolojik Mimarlık, Abdurrahman Kılıç, Mete İncecik
Ana yüklenici: Yeni Yapı
Peyzaj Mimarları: Arzu Nuhoğlu Peyzaj Tasarım
İç Mekan Projesi: Arif Özden, Tanju Özelgin, Mutlu Çilingiroğlu
Proje Yöneticisi: Küçükçekmece Belediyesi Aydınlatma Projesi: ZKLD Studio
Fotoğraf: Cemal Emden
Arsa Alanı: 15.000 m2
Toplam İnşaat Alanı: 40.000 m2

Küçükçekmece Belediye Binasının  Tasarım sürecinde  binanın kamusal işlevi  nedeniyle, gelişmekte olan bölgeyi dönüştürebilecek potansiyelde olması ve ilçe genelinde ortaya koyduğu ‘yenİ kavramlar’ İle hizmet sunduğu kamuya örnek olması anlayışı etkili olmuştur.

Türkiye’nin ilk BREEAM sertifikalı kamu yönetim yapısı olan Küçükçekmece Belediyesi Yeni Hizmet Binası Mutlu Çilingiroğlu, MİAR Mimarlık Bürosu tarafından belediyenin artan mekan ihtiyacı sonrasında yeni bir yerde ve  yeni bir anlayışla tasarlanmıştır. Tasarım sürecine; binanın kamusal işlevi nedeniyle, gelişmekte olan bölgeyi dönüştürebilecek potansiyelde olması ve ilçe genelinde ortaya koyduğu ‘yeni kavramlar’ ile hizmet sunduğu kamuya örnek olması anlayışıyla başlanmıştır.

Uluslararası ölçeğin getirdiği doğal kaynakların akıllıca kullanımı ilkesi çerçevesinde sürdürülebilirlik bilincini kamuya daha kolay aktarabilmek için yeni yapılacak binanın ‘yeşil bina’ özelliklerini içermesi istenmiştir.

Bu projede BREEAM-BESPOKE kriterleri kullanılmış  ve BRE-GLOBAL bu projeye has iklim ve bina çeşidine göre kurgulanan terzi usulü – ısmarlama – kriterler hazırlamıştır. Türkiye’nin ilk BREEAM sertifikalı kamu binası olan bu proje, çevre duyarlılığı içeren bir çok yenilik getirmektedir ve  böylece bulunduğu bölgenin de gelecek dönem yapılaşmasında benzer ölçütlerin uygulanacağı düşünülmektedir. Bu amaçla yeni belediye binasının içerisinde binayı ve sürdürülebilirliği anlatan bir sunum bölümü da bulunmaktadır.

Binanın ‘yeşil bina’ adını almasını sağlayan temel özellikleri; yüksek oranda pasif iklimlendirme ve doğal aydınlatma imkânı sağlayan çift cidar ve galerileşme, ekonomik su kullanımı, geri-dönüşebilir malzeme seçimleri, yeşil çatı ve uyumlu ortam bitkileri tercihleridir. Tüm bu sürdürülebilir öğelerin genel mimari form ve işlev anlayışı dâhilinde bir bütünün parçaları şeklinde işlenmiş olması, son ürünü eklektik bir yapıdan çok daha tutarlı bir örnek yapı haline getirmiştir.

Dış yüzeyi tamamen şeffaf ve eğrisel olarak tasarlanan binanın eğimli arazide yer almasından ötürü üç ayrı kotta üç ayrı girişi bulunmaktadır. Dış yüzeyin tamamen şeffaf oluşu kamu kurumunun çalışmasındaki ‘şeffaflık’ anlayışına doğrudan referans vermekte, aynı zamanda da vatandaşların kamu yapısına girmek istemelerini teşvik etmektedir. Bu şeffaf kabuktan görünen iç mekanlar ise; yüksek, ferah, aydınlık ve sevimli, aynı zamanda da çağdaş ve kaliteli bir izlenim vermeyi sağlamaktadır. Kabukta uygulanan şeffaflık hemen hemen tüm katların doğrudan güneş ışığı almasını sağlamaktadır, özellikle 2 katı yer altında olmak üzere toplam 9 katı olan ofis binası için bu yaklaşımın son derece işlevsel olduğu söylenebilir. Aynı şekilde, belediye meclis binasının bulunduğu alan da tamamen gün ışığını alan korunaklı bir iç avlu/galeri şeklindedir. Binanın her iki yanında yer alan 7 katlı otopark ve tek katlı teknik hacimler binası gibi ışık alması gerekmeyen alanlarsa yer altında çözülmüştür.

Eğimli arazide yer almasından ötürü 3 ayrı kotta 3 ayrı girişi bulunan yeni belediye binasının girişleri fonksiyonlarına göre sınıflandırılarak bina içi hareket düzenlenmiş, bina dışında kalan alanlar dış duvarla çevrelenmeyerek çocuk parkı ve rekreasyon alanı olarak çevre yeşiline açık bırakılmıştır.

Üç daire formunun yan yana gelmesiyle oluşan plan şeması, dairenin merkezinden dış mekana her yönde eşit uzaklık sağlamakta, bu suretle iç mekanlarda daha homojen bir aydınlık ve dış mekanı her yönde eşit algılama elde edilmekte, merkezden çevreye doğru ışık ve görüş olanağı maksimumlaştırılmaktadır.

Plandaki bu dairelerin içbükey birleşme noktaları, binanın girişlerinin yer aldığı ve girişin vurgulanması yanında yönlenme ve kavramayı da sağladığı noktalardır. Binanın iki yanında yer alan Başkanlık ve Belediye girişleri, en yoğun kullanılan üç kata doğrudan ve kestirmeden ulaşılabilmesini sağlamaktadır.

Başkanlık girişinden ulaşılan ve 18 metre yüksekliği olan galeri boşluğunun ortasında meclis salonu, önemini vurgulayan bir konumda yer almaktadır. Kolayca ulaşılabilen bir konumda, şeffaf, aydınlık bir alanda silindir formuyla yer alan meclis salonu, içe dönük yapısına rağmen doğal aydınlatmadan da yararlanmaktadır. Bu galeri boşluğundan bakıldığında, binanın bütün katları algılanabilmekte. Bütün üst katlar birbirinin tekrarı ve yine şeffaf belediyecilik anlayışına uygun olarak açık ve rahat ulaşılabilen bir tasarıma sahiptir.

Binaya tüm ulaşımlar, her türlü fiziksel engele sahip insanın, her noktadaki hizmete yardımsız ulaşabileceği şekilde tasarlanmıştır. Başkanlık katı ve destek birimleri, giderek yoğunluğun azaldığı uzaklıkta, en üstte konumlanmakta ve manzaraya yönlenişiyle ve iç bahçeleriyle zenginleştirilmiş bir prestij katı özelliği taşımaktadır.

Gelecekte çağdaş yaklaşıma örnek oluşturmak ve bu bilincin yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla uygulanan yeşil bina stratejileri aşağıda sıralanmıştır.

– Binanın iç malzemeleri uzun süreli dayanıklılık ve bakım gerektirmeme özellikleri yanında ‘yeşil bina’ kriterlerini de sağlayacak şekilde seçilmiştir. Binanın üst çatısı, bakım gerektirmeyen örtücü bitkiler ile kaplanmış ‘yeşil çatı’ olarak düzenlenmiştir. Yeşil çatının çevre binalardan bakışa olumlu estetik katkısı yanında, binaya akustik ve ısı yalıtımı sağlaması, binadan atmosfere ısı yansımasını engellemesi ve yağmur suyunu toplamaya katkısı da söz konusudur.

– Tasarımda enerji kullanımı, CO2 salınımı, su tüketimi, malzeme seçimi, yüzey suyunun kontrolü, atık kontrolü, kirlilik denetimi, sağlık ve ekoloji alanlarına bütünsel bakılarak bir ön derecelendirme yapılmıştır. Binada yüksek seviyede yalıtım, düşük hava geçirgenliği, pasif solar enerji stratejileri, az enerji kullanan aydınlatma, çevreye en az zarar verecek şekilde üretilmiş, kontrollü taşınmış yerel malzemeler, az su kullanımını teşvik eden çözümler ve sayaçlar ve yağmur suyunun yeniden kullanımı gibi çevreci çözümler yer almaktadır.

– Binada konumlanan ‘Trijenerasyon’ sistemi ‘üçlü’ bir enerji kaynağıdır; bu sistemle doğalgaz kullanılarak elektrik üretilirken, aynı zamanda soğutma suyundan da sıcak su enerji kaynağı olarak yararlanılması söz konusudur. Üçüncü aşamada ise sıcak su kaynağından soğutma sistemine kaynak sağlanmaktadır. Bu sistemin enerji kazanımı 1/6 oranındadır. Trijenerasyon sisteminin atık ısısı, bina ısıtma gereksiniminin 1/4’ünü sağlamaktadır. Yine soğutma için gereken enerjinin de 1/4’ü bu sistemle karşılanmaktadır.

Binada kullanılan ‘buz depolama’ sistemiyle, gece saatlerinde buz üretilip tanklarda depolanmaktadır. Depolanan buz, sıcaklığın yüksek olduğu gündüz saatlerinde binanın soğutulmasında kullanılmaktadır. Bu sayede gündüz saatlerinde elektrik tüketimi yükü azalmakta, ülkenin enerji tüketim dengesine ve sürdürülebilir enerji talebine katkı sağlanmakta ve uygun maliyetli soğutma elde edilmektedir. Bu sırada sıcak su gereksiniminin büyük bir kısmı ‘güneş panelleri’ ile karşılanacaktır.

– Yağmur suyu depolanarak iç bahçe ve peyzaj alanlarının tamamının sulamasında kullanılırken, lavabo ve duşlardan gelen atık suların arıtılmasıyla elde edilen ‘gri su’ da tuvalet rezervuarlarında geri dönüşüm suyu olarak gereksinimin yüzde 54’ünü karşılamaktadır.

– Binaya entegre edilen ‘gelişmiş bina otomasyonu’ sistemi ile etkin enerji yönetimi söz konusudur. Böylece ısıtma, soğutma ve havalandırmanın iklim değişiklikleri ve gece- gündüz zamanlaması, tüm gün ve tüm yıl içinde, iş saatleri ve dışında kontrolü, en ekonomik ve en akılcı şekilde sağlanmaktadır. Bu sistemlerin yanında, vitrifiye elemanlarının ekonomik su kullanımına uygun olanları seçilmiş, mekanik tesisat ekipmanında A+ ve A++ enerji sınıfı tercih edilmiş, tüm pompa ve fanların yüksek verimli ve değişken hız kontrollü olması sağlanmıştır.

– Binada, enerji tasarruflu aydınlatma armatürlerinin kullanılarak, güneş ışığından yeterli şekilde yararlanılarak ve aydınlatma otomasyonu yapılarak çok ciddi oranlarda enerji tasarrufu sağlanması amaçlanmıştır. Bu sebeple özellikle iç ve dış mekanlarda otomasyona önem verilmiş, güç yoğunlukları olabildiğince düşük tutulmuştur.

– Küçükçekmece Belediyesi Yeni Hizmet Binası Projesi enerji tasarruf ve verim kriterleri kapsamında tasarlanmıştır. Seçilen enerji verimli sistemler sayesinde karbon emisyonunda da büyük düşüşler sağlanmıştır.

– Binada, Binalarda Enerji Performans Yönetmeliği Hükümleri ve BREEAM kriterleri göz önüne alınarak enerji ölçme, izleme, kayıt altına alma sistemi projelendirilmiştir.

– Fosil türevli yakıtların çevreye olumsuz etkileri ve rezervlerinin azalması gibi nedenlerle giderek yaygınlaşan yeni nesil elektrikli ve hibrit araç kullanımını teşvik amacı ile 6 adet araç şarj istasyonu yapılmıştır.